Verslag en foto’s door Jan Harteman, 2018

Eens in de drie jaar wordt het International Congress of Zookeepers (ICZ) georganiseerd. Met een opkomst van tussen de 200 en 400 deelnemers, is dit de grootste internationale meeting van dierverzorgers. De vorige keer, in 2015, vond dit congres plaats in Leipzig, in 2018 vond het ICZ plaats in Buenos Aires, Argentinië.

Vorig jaar vatten een collega en ik het plan op om met een aantal studenten van Aeres MBO Barneveld het ICZ te bezoeken, met als doel de internationale ambities van leerlingen te stimuleren, leerlingen laten kennismaken met andere manieren van dieren houden, inspiratie op te doen voor het onderwijs in Barneveld, internationale contacten te leggen en versterken, het verkennen van internationale stageplaatsen, de sector laten kennismaken met Aeres MBO Barneveld etc. Het reisschema werd uitgebreid met een excursie in Brazilië, om de daar bestaande contacten in dierentuinen te versterken en een aantal bijzondere projecten te bezoeken.

10 oktober: Samen met een aantal studenten en twee collega's vloog ik van Schiphol naar São Paulo, Brazilië, voor het eerste deel van onze reis.

11 oktober: ’s morgens reden we per taxibusje naar Zooparque Itatiba, iets ten noorden van São Paulo. De route voer ons langs de favela’s, waardoor goed zichtbaar werd dat de stad veel armoede kent. De indrukwekkende chaos van de stad zorgde voor een lange taxirit van twee uur, waarna we in het Zooparque hartelijk werden verwelkomd door directeur (en Nederlander) Robert Kooij. We werden rondgeleid door biologe Camila Piovani en na de lunch sloot Robert zich weer bij ons aan. Het meest opvallende aan deze dierentuin is de ligging midden in het Atlantische regenwoud. De omgeving is rijk aan (sub) tropische flora en fauna waaronder enorme bomen vol bromelia’s, waarin toekans en penseelapen hun weg vinden. We werden geleid langs het belangrijkste conservatie-project van het park: volières waarin de bedreigde Braziliaanse zaagbek (Mergus octosetaceus) wordt gekweekt, met als doel deze weer in de natuur uit te zetten. Er leven nog slechts 200 van deze dieren in de natuur en dankzij het succesvolle project zijn er nu ook ruim 20 dieren in dit park te vinden, een aantal wat zich elk jaar vermeerderd. Vanwege het territoriale gedrag van de dieren ontstaat er nu ruimtegebrek, want elk paartje moet apart gehuisvest worden. Daarom worden er momenteel extra volières gebouwd. Terug uitzetten in het wild zal in de nabije toekomst ook mogelijk worden, maar de populatie in gevangenschap zal een nog iets stevigere basis moeten hebben en risico’s moeten verspreid worden. 

Na dit dierentuinbezoek brachten we nog een bliksembezoek aan de vogelkwekerij van Beto Polezel, tevens in Itatiba, waar we werden overspoeld door een weelde aan exotische vogelsoorten. Vele soorten vruchtenduiven, toerako's, timamoes, toekans, casuarissen en cracidae vulden de volières. Beto combineert commerciële kweekactiviteiten met conservatie, o.a. door deelname aan kweekprojecten van de Alagoas mesbekhokko en gehoornde goeans en opvang van inbeslaggenomen reuzentoekans.

12 oktober: Om 9.00u werden we opgehaald door Mara Marques, biologe van Parque Zoológico de São Paulo. Deze dierentuin ligt in een geïsoleerd stuk Atlantisch regenwoud van bijna 90 hectare, midden in de stad. Het is een groene oase in deze metropool waar wilde dieren hun toevlucht vinden. Van oudsher leven hier familiegroepen wolapen, brulapen en luiaards en broeden er veel soorten vogels. De stadsdierentuin evolueert zich nu naar een educatieve dierentuin die zich toelegt op de fok van dieren uit het Atlantische regenwoud en zeldzame soorten zoals de Lear’s ara. 

13 oktober hebben we nog wat van de stad gezien, voordat we in het vliegtuig stapten richting Buenos Aires. Hier kwamen we rond middernacht aan en duurde het nog tot 2.30u tot we onder de lakens lagen.

Van 14 oktober t/m 18 oktober vond het ICZ plaats in dierenpark Fundación Temaikèn nabij Buenos Aires. In een tijdsbestek van vier dagen werden maar liefst 34 lezingen en workshops gegeven, door sprekers uit achttien landen. De voertaal was zowel Engels als Spaans; op twee verschillende schermen konden de presentaties in twee talen gevolgd worden, met behulp van een koptelefoon konden we de live vertaling van de tolk horen.

Toen het ijs was gebroken hebben onze leerlingen zich goed gemengd met de andere deelnemers. Zij hebben onze school bijzonder goed vertegenwoordigd en met behulp van de poster-presentatie en hun enthousiasme hebben ze onze onderwijsmethode goed kunnen overbrengen.

Opvallend en misschien begrijpelijk was het niveau- en cultuurverschil tussen de sprekers van de diverse continenten. De West-Europese dierenparken hebben duidelijk een andere ontwikkeling doorgemaakt dan bijvoorbeeld Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse dierentuinen. Een congres als dit kan een belangrijke bijdrage leveren aan de uitwisseling van kennis en ervaring in dierentuinen wereldwijd. Er werd gesproken over thema’s rondom onder andere dierenwelzijn, voeding, gezondheidszorg en conservatie. 

Het was mooi om te zien dat er bij dit congres een grote betrokkenheid en deelname was vanuit het Zuid-Amerikaanse continent. Zuid-Amerikaanse dierentuinmedewerkers zijn zeer welwillend om hun parken te moderniseren. En we hebben dit op verschillende plekken ook in de praktijk kunnen bekijken. Echter, door de financiële afhankelijkheid van overheden, komt deze ontwikkeling soms langzaam op gang. Fundación Temaikèn zelf was een voorbeeld van een onafhankelijke moderne dierentuin waar sommige West-Europese parken zelfs niet aan kunnen tippen. Naast het publieke park is er ook een besloten kweekcentrum voor bedreigde diersoorten, met minstens zulke indrukwekkende faciliteiten als in de dierentuin zelf.

Tussen de congresdagen door hebben we ook nog tijd genomen om de Buenos Aires zelf te bezichtigen. Een mooie stad met klassieke pleinen en gebouwen, afgewisseld met moderne hoogbouw, gelegen aan de lagune van Rio de la Plata en het Reserva Ecológica Costanera Sur met prachtige natuur.

Op vrijdag 19 oktober stapten we weer in het vliegtuig, om op zaterdagochtend weer op Schiphol te landen. Terugkijkend kunnen we tevreden zijn over deze bijzondere reis. Onvergetelijke voor de leerlingen, inspirerende voor onszelf en heel effectief voor ons netwerk.